Vị thuốc bán chi liên và công dụng chữa bệnh của nó

Nha loát thảo, tinh dầu thảo, hiệp diệp, hoàng cầm râu,… là những cái tên gọi khác của loại thảo dược bán chi liên. Là một loại cỏ sống nhiều năm, thân cây có 4 góc, thường cao khoảng 0.2 – 0.5m. Lá cây bán chi liên mọc đối, lá trên không có cuống, lá dưới có cuống mảnh, hình trứng dẹp dài 1 – 2cm. Loài cây này thường ra hoa vào mùa xuân, cụm hoa dài màu tím. Có thể dễ dàng tìm thấy bán chi liên ở hai bên đường, bờ ruộng, gần các rành nước, có nhiều ở miền Bắc nước ta. 

Để dùng làm thuốc thì người ta dùng toàn bộ cây bán chi liên. vào mùa xuân và mùa hè, khi cây ra hoa thì sẽ được thu hoạch, đem về rửa sạch rồi phơi khô, bó lại cất dùng dần.

Theo Đông y, bán chi lên có vị hơi đắng, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tiêu sưng, giảm đau, chống khối u tân sinh. Vị thuốc này được dùng trong để trị các bệnh áp xe phổi, viêm ruột thừa, viêm gan, xơ gan cổ trướng, chống khối u tân sinh. Còn khi được dùng ngoài để trị các loại mụn nhọt sưng đau, viêm mủ da, viêm vú, sâu quảng, sâu bọ đốt, rắn độc cắn hoặc bị đánh đòn, ngã gây tổn thương.

Khi được dùng trong thì liều dùng có thể là 20 – 40g, có khi lên đến 80g, được sắc uống dưới dạng nước thuốc, còn sẽ dùng một lượng cây tươi vừa đủ để giã ra đắp hoặc nấu nước rửa dùng ngoài. Ngoài ra, người ta cũng dùng bán chi liên thay thế cho ích mẫu để trị các bệnh phụ khoa.

Một bài thuốc nổi tiếng khi kết hợp giữa bán chi liên với bạch hoa xà thiệt thảo để chữa trị bệnh ung thư ở thời kỳ đầu ở Trung Quốc như sau: Lấy 40g bán chi liên với 80g bạch hoa xà thiệt thảo, sắc với 750ml nước, sắc khi nước cạn còn 200ml là được. Chia số thuốc này ra làm 2 để uống 2 bữa trong ngày lúc đói. Đồng thời, phần xác thuốc còn lại có thể nấu tiếp với nhiều nước để uống hằng ngày như uống trà.