Cây bầu, bầu đất hay bầu nậm, bầu canh, là một loại cây có quả nấu canh quá quen thuộc trong bữa cơm hằng ngày của mọi gia đình Việt, món ăn thơm ngon, mùi vị đặc trưng, tươi mát, đã vậy lại mang đến rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Không chỉ có quả bầu mà cả lá bầu, hoa bầu, rễ bầu, tua cuốn đều có công dụng kỳ diệu trong việc chữa bệnh. 

Theo Đông y, quả bầu đất có vị ngọt, tính lạnh; vị thuốc có tác dụng giải nhiệt, giải độc, lợi tiểu, được dùng để chữa các bệnh đái dắt, tiểu đường, phổi nóng, ho vô cùng hiệu quả.

Như đã nói từ đầu, toàn bộ các bộ phận của cây bầu đất đều có tác dụng, mỗi bộ phận lại có một điểm mạnh riêng. Lá bầu đất là một loại thức ăn chống đói. Tua cuốn của cây bầu được dùng để trị rôm sẩy, mụn nhọt. Hoa bầu vừa trong việc chữa bệnh thì sẽ được nấu nước uống chống thiếu nước, khi được kết hợp với các loại hải sản tôm, cua thì sẽ chống tiêu chảy hiệu quả. Và cả tua cuốn và hoa bầu đều có tác dụng giải nhiệt độc, nên dùng để nấu tắm cho trẻ em phòng ngừa thủy đậu, sởi, lở ngứa. Còn hạt bầu lại có tác dụng đối với những người bị viêm nướu răng, tụt lợi răng, sưng mộng răng, khi dùng khoảng 10 – 15 hạt bầu hãm với nước sôi sẽ rất tốt.

Trong khi đó, quả bầu có vị hơi nhạt, tính mát; quả bầu có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trừ ngứa, lợi tiểu và người ta sử dụng quả bầu để chữa chứng tiểu tiện ít, ho, phổi nóng. Quả bầu được thu hái khi còn chưa chín hẳn để làm thuốc, vỏ bầu được dùng để chữa chứng chướng bụng, phù thũng.

Quả và hạt là 2 phần được sử dụng làm thuốc là chủ yếu. Thịt quả bầu có vị ngọt, tính hàn, có tác dụng giải nhiệt, trừ độc, chữa các chứng đái dắt, mụn lỡ, đái tháo,…Quả bầu già khi được đem sắc lên và lấy nước uống thì sẽ có tác dụng lợi tiểu, chữa bệnh phổi phù nước. Và ngay cả phần vỏ của quả già cũng được sử dụng để làm thuốc. Tuy nhiên cũng cần chú ý là bầu có tính mát, ăn nhiều dễ bị đau bụng vì vậy không nên sử dụng cho người bị phong hàn, ăn khó tiêu.