Dược liệu qua lâu (Fructus Trichosanththes) là nhân (hạt) của quả qua lâu được thu hoạch vào mùa thu và phơi trong bóng râm (âm can) của cây qua lâu, tên khoa học Trichosanthes kirilowii Maxim hay Trichosanthes rosthomii Hams, thuộc họ Bí (Cucurbitaceae).
Đông y cho rằng qua lâu có vị ngọt, đắng, tính lạnh, quy vào các kinh phế, vị và đại trường. Có công năng tả hỏa, nhuận phế, hạ khí, hạ đờm (thanh nhiệt trừ đàm), nhuận táo (nhuận tràng), điều hòa khí trong ngực và tán kết. Chủ trị ho đờm, táo bón, vú bị ung nhọt, ngực tê tức.
Bộ phận dùng làm thuốc là vỏ quả qua lâu, nhân hột, rễ cũng đều làm thuốc, nhưng tác dụng khác nhau. Dùng hột khô mẩy chắc, vỏ cứng dày, nhân trắng không lép, có nhiều dầu, nguyên hạt, không vụn nát, không ẩm mốc, đen là loại dược liệu tốt.
Dùng hột thì bẻ vỏ cứng và màng mỏng ép dầu mà sử dụng (theo Lôi công bào chích luận). Còn kinh nghiệm ở Đông y nước ta thì đập nhẹ cho vỏ tách đôi, bỏ vỏ lấy nhân hoặc muốn làm nhanh thì lấy hột sao qua, sau đó chà cho nát vỏ lấy nhân. Khi cần bổ phế phải tẩm mật ong sao qua. Để khỏi rát cổ dùng chín. Liều trung bình cho các dạng thuốc từ 12 – 16g hoặc 10 – 20g. Cần lưu ý không sử dụng qua lâu với phụ tử vì giữa chúng tương khắc với nhau. Trường hợp tỳ, vị hư hàn không dùng, khi sử dụng nhiều có thể xảy ra tiêu lỏng.
Người ta đã dùng qua lâu để trị một số bệnh chứng:
– Trị ho do đờm nhiệt, mà bệnh chứng có biểu hiện cảm giác tức nặng ở ngực, táo bón, dùng phương Thanh khí hóa đờm hoàn gồm qua lâu 12 – 16g, đởm nam tinh 2 – 5g, hoàng cầm 12 – 16g. Tán bột trộn mật, viên hoàn, ngày uống 2 lần, mỗi lần 10 – 12g.
– Trị đờm thấp và huyết ứ trệ trong ngực biểu hiện cảm giác khó thở, đau ngực, đau ngực xuyên ra sau lưng dùng phương Qua lâu thông bạch bán hạ thang gồm qua lâu 12 – 16g, thông bạch 12 – 20g, bán hạ 12 – 16g, sắc ngày uống 1 thang, chia 2 – 3 lần.
– Trị đờm và nhiệt tích tụ trong ngực và vùng thượng vị, có biểu hiện cảm giác đầy chướng ngực và thượng vị dùng phương Tiểu hãm hung thang gồm qua lâu 12 – 16g, hoàng liên 4 – 12g, bán hạ 12 – 16g, sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần.
– Trị táo bón dùng qua lâu 12 – 16g, hỏa ma nhân 10 – 12g với úc lý nhân 5 – 12g, chỉ thực 4 – 12g, sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần.
– Trị vú sưng đau dùng qua lâu 12 – 16g, bồ công anh 20 – 40g, nhũ hương 3 – 6g, một dược 6 – 12g, sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần.
Theo BS. Hoàng Sơn (Suckhoedoisong.vn)
- Cùng nhân sâm gạt bỏ tiểu đường ra khỏi cuộc sống
- Chỉ với cam thảo đất, chữa hết loại bệnh ngoài da phổ biến này
- Bài thuốc chữa bệnh tiểu đường hiệu quả từ 2 vị thuốc quý
- Những bài thuốc hay từ cam thảo đất
- Diệp hạ châu: Cây thuốc chữa trị mụn nhọt
- Phòng ngừa và điều trị bệnh gan tốt nhất bằng diệp hạ châu
- Bài thuốc dân gian từ cà gai leo có tác dụng tốt
- Tận dụng toàn bộ cây chuối hột rừng để chữa bệnh (phần 2)
- Tận dụng toàn bộ cây chuối hột rừng để chữa bệnh (phần 1)
- Một số bài thuốc chữa bệnh bằng tần dày lá
- Mẹo chữa bệnh viêm nhiễm phụ khoa đơn giản từ củ tỏi
- Chữa bệnh trĩ hiệu quả bằng tỏi
- Dùng tỏi làm thuốc trị bệnh viêm xoang, tưởng không hiệu quả mà hiệu quả không tưởng
- Người bị cao huyết áp nhất định không thể thiếu tỏi nếu muốn chữa hết bệnh
- Những tác dụng khác của nghệ không phải ai cũng biết
- Công dụng của vị thuốc Tỏa Dương trong Đông y
- Thuốc bổ thận tráng dương cực mạnh: Nấm ngọc cẩu
- Cây bá bệnh, vị thuốc tốt cho phái mạnh
- Những lợi ích tuyệt vời từ mật ong và bột quế (phần 1)
- Những lợi ích tuyệt vời từ mật ong và bột quế (phần 2)