Những tháng hè oi bức ở miền Trung mà có một ly trái Lười ươi trộn với Đường cát bạn sẽ cảm thấy bụng dạ mát mẻ và tâm hồn sảng khoái hẳn lên. Ở miền Trung, vào mùa nắng, người ta thường hay bán trái Lười ươi cùng với các thúng Chà là, Trâm, Chiêm chiêm, Ổi núi, Chà viên… đó là những loại trái cây được hái từ núi rừng Trường Sơn – Tây Nguyên đem về.

Cây Lười ươi rất cao, trái nở trên ngọn, ở cuống trái có hai cánh như cánh quạt. Khi quả Lười ươi chín khô, da dẻ nhăn nheo chuyển sang màu nâu trong giống như trái táo khô trong các thang thuốc bắc. Chỉ một cơn gió thổi ào qua là quả Lười ươi trên cây cao xoay tròn rơi nhẹ xuống đất lăn lông lốc, có khi bay xa khỏi gốc hàng chục thước. Người đi rừng tha hồ nhặt những trái rơi mà không cần phải leo lên cây.

Muốn ăn Lười ươi chỉ cần bỏ vào ly nước độ năm trái khô. Những quả màu nâu đó cứ chuyển động, nở tích tách rồi dung dần ra. Như một phép lạ, một lúc sau, ly nước đã biến thành một ly tràn đầy chất xôm xốp mịn màng, màu nâu. Bạn chỉ cần dùng chiếc thìa gạt lấy hạt nằm giữa quả ra ngoài rồi trộn Đường cát vào khuấy lên là đã có một ly quả Lười ươi mát rượi, ngọt ngào.

Trái Lười ươi có nhiều ở rừng núi Tây nguyên và miền Đông Nam Bộ. Sách Gia định thành thông chí của Trịnh Hoài Đức gọi nó là  trái Miên đào, người Trung Hoa gọi là Ố – Nàm – Chẩy (An Nam Tử), người mình gọi tắt là Trái ươi thay vì Lười ươi. Tuy nhiên người Trung Hoa không ăn trái Lười ươi như ta mà họ chỉ lấy hột làm thuốc, họ chỉ quý ở các hạt thôi.

Trước năm 1975, nhiều người Hoa ở chợ lớn sống bằng nghề buôn bán trái Lười ươi. Họ mua hàng tấn Lười ươi để xuất khẩu sang các nước Singapour, Đài Loan, Hồng Kông.

Cây Lười ươi cùng loại với cây Trôm ở Nam Bộ , loại Strerculia nhưng khác nhau rất nhiều. Lá Trôm có sáu thuỳ còn lá lười ươi chỉ có 3 thuỳ. Cây Trôm chỉ mọc ở vùng đất ẩm ướt của vùng đồng bằng sông Cửu Long còn cây Lười ươi lại thích mọc ở vùng đất cao ráo của vùng Trường Sơn – Tây Nguyên và miền Đông Nam Bộ. Cây Trôm cho mủ mà không có trái, trong khi ấy cây Lười cho trái nhưng lại  không cho mủ, nhưng cả hai đều rất mát. Trái Lười ươi trị được nhiều chứng bệnh trong có có bệnh đường ruột.

Hịên nay, trái Lười ươi ở nước ta chỉ dùng để ăn và làm thuốc nhưng chưa được khai thác để xuất khẩu ra thị trường thế giới.

Nguồn: caythuocquy